कञ्चनपुर, असोज ५ गते ।

मेहतर समुदायको सामाजिक, आर्थिक, राजनीतिक, र सांस्कृतिक अध्ययनका लागि छनोट गरिएका गणकहरूलाई शनिबार विशेष अभिमुखीकरण कार्यक्रम मार्फत अनुसन्धान प्रक्रियाको तयारी गराइयो। यो कार्यक्रम नन्दलाल सग्रौला क्याम्पस, रुपनगरमा आयोजित भएको थियो।

कार्यक्रममा सहभागी भएका गणकहरूलाई ७५ भन्दा बढी प्रश्नहरूको आधारमा मेहतर समुदायबारे विस्तृत छलफल गराइयो। यी प्रश्नहरू समुदायको इतिहास, वर्तमान अवस्था, आर्थिक स्रोत, सामाजिक संरचना, शिक्षा, स्वास्थ्य, र सांस्कृतिक जीवनशैलीजस्ता विभिन्न पक्षहरूमा आधारित छन्। अनुसन्धान टोलीले यी प्रश्नहरूको मर्म बुझ्न र उत्तर संकलनको सही प्रक्रिया सुनिश्चित गर्न गणकहरूलाई प्रत्यक्ष अभ्यास गराएको थियो।

कार्यक्रममा उपस्थित सहभागीहरूले प्रत्येक प्रश्नको गहिरो विश्लेषण गरेका थिए। उनीहरूलाई प्रश्नावली कसरी भरिने, समुदायसँग कसरी कुराकानी गर्ने, र अनुसन्धानका क्रममा देखापर्न सक्ने सम्भावित चुनौतीहरूको सामना कसरी गर्ने भनेर प्रत्यक्ष अभ्यास गराइएको थियो।

अभिमुखीकरण कार्यक्रममा सहभागी हुन आएका मोरङ, सुनसरी, सप्तरी, सिरहा, धनुषा, महोत्तरी, सर्लाही, रौतहट, बारा, पर्सा लगायतका जिल्लाका गणकहरूले यस अध्ययनको महत्त्वलाई हृदयंगम गर्दै उत्साहपूर्वक भाग लिएका थिए।

तालिमको दौरान, गणकहरूले मेहतर समुदायको जीवनमा प्रत्यक्ष रूपमा सहभागी भएर अनुभव लिन पाउने अवसरको सराहना गरे। कार्यक्रमले उनीहरूलाई समुदायको वास्तविक अवस्थासँग परिचित गराउनुका साथै तथ्यपरक जानकारी संकलन गर्न आवश्यक सीप र प्रविधिको ज्ञान दिएको थियो।

• प्रमुख वक्ताहरूको धारणा:

कार्यक्रममा नेपाल राउत मेहतर उत्थान समाजका अध्यक्ष मनोज राउत मेहतरले मेहतर समुदायको वास्तविक समस्या उजागर गर्न यो अनुसन्धानको भूमिका महत्त्वपूर्ण रहेको बताए। उनले समुदायका मुद्दाहरूलाई राज्यको नीति निर्माण प्रक्रियामा पुर्‍याउन तथ्यांकको आवश्यकता रहेकोमा जोड दिए।
दलित सरोकार मञ्च नेपालका कार्यकारी निर्देशक भोला पासवानले गणकहरूलाई अनुसन्धानको उद्देश्य र महत्वबारे विस्तृत जानकारी दिँदै, मेहतर समुदायको ऐतिहासिक योगदान र समस्याहरूको पहिचान आवश्यक रहेको औंल्याए। उनले भने, "यो अनुसन्धानले समुदायको सशक्तीकरण र अधिकारको सुरक्षाका लागि महत्त्वपूर्ण आधार तयार गर्नेछ।"
कार्यक्रमको सफल सञ्चालन खगेन्द्र मेहतरले गरेका थिए।

अभिमुखीकरण पछि, अनुसन्धान टोलीले १० जिल्लामा मेहतर समुदायको घरधुरीमा प्रत्यक्ष रूपमा पुगेर प्रश्नावली भरिने योजना सार्वजनिक गर्‍यो। यो ऐतिहासिक अध्ययनले समुदायको वास्तविकता उजागर गर्ने र उनीहरूको सामाजिक, आर्थिक, तथा सांस्कृतिक अवस्थाको सही चित्रण गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।

यस अध्ययनबाट प्राप्त हुने नतिजाले मेहतर समुदायको लागि प्रभावकारी नीति निर्माण गर्न महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउने छ।