कञ्चनपुर, असोज १३ गते ।
सप्तरी जिल्लाको कञ्चनरुप नगरपालिका वडा नं. १, बैरवामा अविरल वर्षाका कारण उर्लिएको कोशी नदीमा बग्दै गरेको एक हिरणलाई स्थानीय बासिन्दाहरूले ज्यान जोखिममा राखेर सुरक्षित रूपमा बचाउन सफल भएका छन् ।

आइतबार बिहान करिब ७ बजे, पाँच जना स्थानीय नागरिकले बगिरहेको हिरण देखेपछि तत्कालै उद्धारको प्रयास सुरु गरेका थिए । उनीहरूले हिरणलाई सुरक्षित ठाउँमा पु¥याई, कोशी टप्पु वन्यजन्तु आरक्षका अध्यक्ष हस्मुदिन शेखलाई जिम्मा लगाएका छन् ।
हिरणलाई बचाउने क्रममा प्रमुख भूमिका निर्वाह गर्नेहरूमा आलिम शेख, जगिर शेख, मुन्ना शेख, र बिरेन खंग रहेका थिए । “हिरणलाई बचाउन पाउँदा हामीलाई अत्यन्त खुशी लागेको छ, तर प्राकृतिक विपद्का कारण जनावरहरूको जीवन जोखिममा परेको देख्दा दुख पनि लाग्छ,“ आलिम शेखले भने । उनीहरूको तात्कालिक कदमले जंगलको वन्यजन्तुको जीवन रक्षामा महत्वपूर्ण योगदान पु¥याएको छ ।
सप्तरीमा पछिल्ला तीन दिनदेखि लगातार परेको अविरल वर्षाले जनजीवन अस्तव्यस्त बनाएको छ । बाढीले कोशी नदीको तटीय क्षेत्रमा बसोबास गर्ने स्थानीय बासिन्दाहरूलाई ठूलो क्षति पु¥याएको छ । नदीको बहाव तीव्र भएकाले केवल वन्यजन्तु मात्र होइन, घरपालुवा जनावरहरू पनि बग्ने गरेका छन् । सोही घटनामा, एक गाईलाइ समेत नदीले बगाएको छ । स्थानीय जगिर शेखले भने, “हामीले एक गाई पनि गुमायौं, यो हाम्रो जीवनयापनमा ठूलो क्षति हो ।“
यस क्षेत्रमा बाढीको समस्या वर्षेनी दोहोरिन्छ । तर यसपालिको अविरल वर्षाले पारेको असरले जनजीवनलाई थप कष्टमय बनाएको छ । स्थानीय बासिन्दाहरूले जीविकोपार्जनका लागि खेती र पशुपालनमा निर्भर छन्, र बाढीले यी दुवै क्षेत्रमा ठूलो हानि पु¥याएको छ ।
बाढीको कारण धेरै घरहरूमा पानी पसेको छ र खेतीयोग्य जमिनसमेत डुबानमा परेको छ । स्थानीय बासिन्दाहरूका अनुसार यो वर्षाको कारण घर र पशुधनमा भएको क्षतिले उनीहरूको जीविकामा गम्भीर समस्या उत्पन्न गरेको छ । “हामीसँग अब गुजारा चलाउन धेरै थोरै विकल्प बाँकी छन् । खेतीयोग्य जमिन नष्ट भएको छ, र जनावरहरूको हेरचाह गर्न सक्ने स्थिति छैन,“ स्थानीय मुन्ना शेखले बताए ।
यस अवस्थामा, सरकारले बाढी प्रभावित क्षेत्रमा तत्काल राहत तथा उद्धारका लागि उचित कदम चाल्नुपर्ने आवाज उठ्न थालेको छ । स्थानीयले राहत सामग्रीको अभाव, जनावरहरूको हेरचाहका लागि स्थान र चिकित्सकीय सेवा आवश्यक रहेको जनाएका छन् ।
कोशी टप्पु वन्यजन्तु आरक्षका अध्यक्ष हस्मुदिन शेखले यस क्षेत्रका वन्यजन्तुको संरक्षणमा थप चुनौती उत्पन्न भएको बताएका छन् । उनले भने, “बाढीले वन्यजन्तुहरूको प्राकृतिक वासस्थान नष्ट गरेको छ, जसले गर्दा उनीहरूको जीवनमा खतरा बढेको छ । यस स्थितिमा वन्यजन्तुको उद्धार र संरक्षणका लागि प्रभावकारी कदम चाल्न आवश्यक छ ।“ हिरणलाई सुरक्षित रूपमा बचाउन सफल भए पनि अन्य जनावरहरू अझै जोखिममा रहेको उनले जनाए ।
वन्यजन्तु आरक्ष क्षेत्रको प्रहरी चौकीले यस घटनाबारे थप अनुसन्धान गरिरहेको छ । हिरणलाई कोशी टप्पु वन्यजन्तु आरक्षको हेडक्वार्टर कुसहा, सुनसरीमा स्थानान्तरण गरिएको छ । यसैगरी, अन्य बाढीले प्रभावित जनावरहरूको पनि उद्धार कार्य भइरहेको छ ।
बाढीको असरले जनजीवन अस्तव्यस्त बनेको यस क्षेत्रमा राहत र पुनःस्थापनाका लागि स्थानीय तहदेखि केन्द्र सरकारसम्मको समन्वय आवश्यक छ । बाढीले विस्थापित भएकाहरूलाई सुरक्षित स्थानमा सार्नु, राहत सामग्री उपलब्ध गराउनु, र पशुधन तथा वन्यजन्तुको हेरचाह गर्न विशेष व्यवस्था गर्नुपर्ने स्थानीय नेताहरूले माग गरेका छन् ।
साथै, स्थानीय कृषि उत्पादनमा परेको असरलाई सम्बोधन गर्दै राहत प्याकेजहरू तत्काल उपलब्ध गराउनुपर्ने माग पनि उठेको छ । बाढी नियन्त्रण तथा नदी व्यवस्थापनमा दीर्घकालीन योजना निर्माणको खाँचो स्थानीयहरूले औंल्याएका छन्, जसले हरेक वर्ष आउने प्राकृतिक विपत्तिको सामना गर्न सहयोग पु¥याउनेछ ।
“यो विपत्तिले हामीलाई निकै ठूलो चुनौती दिएको छ । जनावरहरूको जीवन रक्षाका लागि मात्र होइन, मानिसहरूको समेत उद्धार र पुनःस्थापनाका लागि थप कदम चाल्नुपर्छ,“ जगिर शेखले भने ।

कोशीटप्पु क्षेत्रका अध्यक्ष हस्मुदिन शेखले जानकारी दिए अनुसार, स्थानीय बासिन्दाले हिरनलाई समातेको थाहा पाएपछि उनले तुरुन्तै उक्त हिरनलाई आफ्नो नियन्त्रणमा लिएका छन्।