काठमाडौं, फागुन २४ गते ।
महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिकमन्त्री नवलकिशोर साह सुडीले महिलाको सम्मान नहुने घरलाई ‘नर्क’ सरह भएको बताएका छन् । शनिबार काठमाडौंमा आयोजित ११५ औं अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस मूल समारोहलाई सम्बोधन गर्दै उनले महिलालाई सम्मान, समान अवसर र अधिकार प्रदान नगर्ने समाजले कहिल्यै उन्नति गर्न नसक्ने बताए ।
उनले भने, “जुन घरमा महिलाको सम्मान छैन, आदर छैन, त्यो घर नर्क सरह हो । त्यहाँ कहिल्यै समृद्धि आउन सक्दैन, लक्ष्मीको बास हुन सक्दैन ।“ उनले महिलालाई घरको मात्र नभई समाज र राष्ट्र विकासको मेरुदण्डका रूपमा स्थापित गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।
उनले वर्तमान समाजमा महिलामाथि भइरहेका विभेदको विषय उठाउँदै भने, “हाम्रो छोरीलाई रानीझैँ पाल्ने, तर अरूको छोरीलाई नोकरानी बनाउने प्रवृत्ति हाम्रो समाजमा छ । यस्तो दोहोरो मापदण्ड सही होइन । यदि तपाईं आफ्नो घरमा श्री र समृद्धि हेर्न चाहनुहुन्छ भने, अरूको छोरीलाई पनि सम्मान दिनुपर्छ ।“
महिला र पुरुषबीच कानुनी रूपमा विभेद नरहेको भए पनि व्यवहारिक रूपमा अझै पनि महिला दोस्रो दर्जाको नागरिकसरह व्यवहार भोग्न बाध्य रहेको उनले बताए । “कानुनी रूपमा समानता भए पनि हाम्रो घर–परिवार, समाज र कार्यस्थलमा महिलाले भोग्ने व्यवहारिक विभेद अझै हटेको छैन ।“
मन्त्री सुडीले घरभित्रै सुरु हुने लैंगिक विभेद अन्त्य गर्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याउँदै भने, “अझै पनि आमाहरू छोरीलाई घरायसी काम गर्न बाध्य पार्छन्, छोरालाई भने सबै सुविधा दिन्छन् । छोरीले खाना नपाउने, वर्तन माझ्नुपर्ने तर छोरा भने आरामसँग समय बिताउने चलन छ । यसरी व्यवहारिक असमानता कायम रहँदा महिलाको अधिकार र आत्मनिर्भरता कमजोर हुन्छ ।“
उनले बुहारीलाई पनि छोरीसरह सम्मान गर्नुपर्ने भन्दै थपे, “यदि तपाईं आफ्नो बुहारीलाई छोरीसरह व्यवहार गर्नुहुन्छ भने, ऊ पनि तपाईंलाई आमासरह मानेर सम्मान गर्नेछ । घरभित्रैदेखि सकारात्मक सोच राख्न सके मात्र समाजमा महिलाको अधिकार स्थापित हुन सक्छ ।“
महिला सशक्तीकरणका लागि सरकार प्रतिबद्ध रहेको उल्लेख गर्दै मन्त्री सुडीले महिला अधिकारका लागि अझै संघर्ष जारी रहेको बताए । उनले भने, “महिलाहरूले आफ्नो अधिकारका लागि लामो संघर्ष गरिरहेका छन् । यस संघर्षलाई निरन्तरता दिनुपर्छ । पुरुषसरह महिलालाई पनि समान अवसर दिन आवश्यक छ ।“
उनले सरकारी तथा गैरसरकारी क्षेत्रबाट महिला सशक्तीकरणका कार्यक्रमहरू प्रभावकारी ढंगले सञ्चालन गर्नुपर्नेमा जोड दिए । महिलाहरूलाई आर्थिक रूपमा आत्मनिर्भर बनाउन रोजगारी, उद्यमशीलता तथा सिप विकासका कार्यक्रमहरूलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने उनको भनाइ थियो ।
मन्त्री सुडीले महिलाको सम्मान, अधिकार र समानताको विषयलाई केवल कानुनी दायरामा सीमित राखेर मात्र सम्भव नहुने उल्लेख गर्दै भने, “महिला हिंसा, विभेद र शोषण अन्त्य गर्न समाजका सबै पक्षले एकजुट भएर काम गर्नुपर्छ । कानुनी अधिकारका अतिरिक्त, हाम्रो सामाजिक संरचना र मानसिकतामा परिवर्तन ल्याउनु अत्यावश्यक छ ।“
उनले परिवार, विद्यालय, कार्यस्थल तथा समाजमा महिलालाई सम्मानजनक स्थान दिलाउन हरेक नागरिकले आफ्नो स्थानबाट पहल गर्नुपर्ने बताए ।
अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवसको अवसरमा मन्त्री सुडीले दिएको सन्देश महिलाको सम्मान र समान अधिकारको विषयमा गम्भीर बहस सुरु गर्न उत्प्रेरक बनेको छ । महिलामाथि हुने कुनै पनि प्रकारको विभेद हटाउन सरकार, समाज र परिवार सबैले समान जिम्मेवारी बहन गर्नुपर्ने उनको भनाइले वर्तमान समाजको यथार्थ झल्काउँछ । महिलाको सम्मान, सशक्तीकरण र समान अवसर सुनिश्चित गर्न सबै क्षेत्रबाट प्रतिबद्धता आवश्यक छ ।